Intensieve landbouw verantwoordelijk voor afname vogelpopulatie in Spanje

De nieuwste Atlas of Breeding Birds in Spanje toont een populatiedaling van ongeveer 27 procent in vogels die verband houden met agrarische omgevingen.

Volgens SEO/BirdLife is de intensivering van landbouwmethoden de drijvende kracht, waarbij olijfgaarden met een superhoge dichtheid worden bijzonder nadelig tot sleutelsoorten.

SEO/BirdLife merkte op dat hoewel zo'n significante gemiddelde achteruitgang zeer zorgwekkend is, veel individuele soorten zelfs nog grotere verliezen hebben geleden.

Het roodstaartstruikrobijn bijvoorbeeld zag een achteruitgang van bijna 95 procent sinds 2003; de kleine trap, ongeveer 69 procent van 1998 tot 2018; en het zwartbuikzandhoen, 34 procent tussen 2005 en 2009.

De belangrijkste algemene bedreigingen voor alle drie deze soorten in Spanje zijn geworteld in wijdverbreide veranderingen in landbouwmethoden.

Eerder onderzoek toonde aan dat landbouwgrond de belangrijkste habitat is voor vogelbescherming in Europa, met meer dan 50 procent van de vogelsoorten in de Europese Unie en 55 procent van de Europese vogelsoorten op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature.

Het Iberisch schiereiland is bijzonder belangrijk voor veel bedreigde en kwetsbare soorten, met ongeveer 60 procent van de overlevende wereldpopulatie van de grote trap nu beperkt tot Spanje en Portugal, Bijvoorbeeld.

De intensivering van de landbouw heeft veranderde het Spaanse landschap de laatste decennia radicaal. Met verhoogde productiviteit als enige drijvende kracht, heeft het geleid tot de massale uitbreiding van monoculturen, de vermindering van wilde en braakliggende gebieden, de transformatie van grote stukken droog land in geïrrigeerd land en het wijdverbreide gebruik van pesticiden en herbiciden.

Deze factoren hebben de kwantiteit en kwaliteit van het territorium dat beschikbaar is voor wilde dieren in het algemeen en vogels in het bijzonder, verminderd.

Monoculturen verminderen per definitie de biodiversiteit, wat leidt tot minder planten met zaden als voedselbron, minder broedplaatsen en minder beschutting tegen roofdieren en de elementen.

Bij olijfgaarden met een superhoge dichtheid, enorme stukken land worden meestal gebruikt voor uniforme rijen olijfbomen en veel van de andere vegetatie wordt verwijderd.

Dit creëert niet alleen een omgeving die vijandig staat tegenover dieren in het wild, maar het brengt ook de vernietiging van de bestaande omgeving met zich mee, wat leidt tot de dood of verplaatsing van het hele lokale ecosysteem.

Aangezien veel vogelsoorten trekvogels zijn, kunnen complexe en reeds lang bestaande trekroutes ook worden onderbroken of onherroepelijk worden verbroken.

In dezelfde periode heeft de aanzienlijke afname van Europese insecten ook gevolgen gehad voor de vogelpopulaties, aangezien ongeveer 60 procent van alle bekende vogelsoorten op zijn minst gedeeltelijk insecteneters zijn.

Een analyse uit 2017 schatte een seizoensdaling van 76 procent en een daling in het midden van de zomer van 82 procent in de biomassa van vliegende insecten sinds 1990.

De exacte oorzaken van deze achteruitgang blijven onopgelost. Toch merkten de auteurs van het onderzoek dat op ​"intensivering van de landbouw, waaronder het verdwijnen van akkerranden en nieuwe gewasbeschermingsmethoden, wordt in verband gebracht met een algehele achteruitgang van de biodiversiteit van planten, insecten, vogels en andere soorten in het huidige landschap.”

Naast de algemene achteruitgang van vliegende insecten, resulteren intensieve landbouwmethoden in drastisch verminderde aantallen lokale grondprooisoorten zoals spinnen, rupsen en sprinkhanen.

Dit is het gevolg van dezelfde factoren die de omgeving vijandig maken voor vogels, met name een gebrek aan bodembedekking, een gemanipuleerde monocultuur, uniformiteit van het landschap en een toenemend gebruik van kunstmatige herbiciden, pesticiden en kunstmest.

Het landschap is verder veranderd door de bouw van enorme industriële en transportinfrastructuren en, meer recentelijk, installaties voor hernieuwbare energie, zoals fotovoltaïsche en windparken.

Vanwege hun commerciële aard zijn veel van deze projecten gesitueerd op grond die geacht wordt te zijn ​"onproductief” door mensen, maar van vitaal belang voor andere soorten als hun natuurlijke habitat.

Het bespreken van de gevolgen voor de nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid (CAP) in 2022, zei José Eugenio Gutiérrez, afgevaardigde van SEO/BirdLife in Andalusië en hoofd van het Life Olivares Vivos+ project, dat ​"om ons natuurlijk erfgoed te behouden... het stoppen van deze transformatie van landbouwgrond in bosrijk akkerland of fotovoltaïsche zonne-installaties is een topprioriteit die gepaard moet gaan met adequate strategische planning op territoriaal niveau en naleving van de milieudoelstellingen van het nieuwe GLB.”

De Olivares Vivos landbouwmodel, gebaseerd op onderzoek uitgevoerd door de afdeling ecologie van de Universiteit van Jaén en het Arid Zones Experimental Station van de Spaanse Nationale Onderzoeksraad, probeert de negatieve milieu-impact van de olijventeelt te verminderen en tegelijkertijd de biodiversiteit te vergroten.

Dit wordt bereikt door het introduceren van niet-gewas-inheemse soorten, het installeren van ondersteunende infrastructuur voor fauna zoals vijvers, nestkasten en afrasteringspalen; en herstellen van zgn ​"onproductieve gebieden” in olijfgaarden zoals geulen, beekjes, paden en muren.

SEO/BirdLife en het Life Olivares Vivos+-project hebben tal van aanbevelingen gedaan aan regionale, nationale en EU-overheidsinstanties met betrekking tot de noodzaak om rekening te houden met de leefgebieden van landbouwvogelsoorten bij het opstellen van landbouw- en milieubeleid.

• SEO / Vogelleven