Een plan om Europa koolstofarm te maken

Aangekondigd als een nieuw begin in het streven naar drastische de uitstoot van broeikasgassen verminderen, is het Fitfor55-pakket na langdurige en complexe onderhandelingen goedgekeurd door de regeringen van de Europese Unie.

Het nieuwe pakket, dat oorspronkelijk vorig jaar werd aangekondigd, heeft tot doel de uitstoot binnen het 27-ledenblok tegen 55 met 2030 procent te verminderen.

Het ambitieuzere doel van de overeenkomst is om de emissievolumes in de loop van de tijd verder te verminderen en klimaatneutraliteit te bereiken tegen 2050, wanneer de EU evenveel koolstofemissies vastlegt als ze heeft geproduceerd.

Een van de meest relevante aspecten van de overeenkomst zijn de zogenaamde LULUCF-sectorverordeningen, die landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw omvatten, waaronder bodems, bomen, planten, biomassa en hout.

De sector zal worden gevraagd om 310 megaton netto CO15-verwijdering te realiseren, dat is - procent meer verwijdering dan nu plaatsvindt.

"Elke lidstaat zal een eerlijk aandeel bijdragen, omdat de doelstelling van ‑310 Mt onder hen zal worden verdeeld op basis van het recente niveau van verwijderingen of emissies en het potentieel om de verwijderingen verder te verhogen”, schreef de commissie in een witboek.

Tegen 2023 zal de commissie ook een voorstel presenteren om de niet-CO2-emissies van landbouwactiviteiten te beperken.

"De voorgestelde verordening leidt tot klimaatneutrale voeding en biomassaproductie, de veerkracht van bossen verbeteren om klimaatverandering, het herstel van aangetaste ecosystemen vergemakkelijken en de bio-economie bevorderen door het gebruik van duurzame bioproducten, met volledige inachtneming van ecologische principes die de biodiversiteit bevorderen”, aldus de commissie.

Een van de cruciale beslissingen van de nieuwe overeenkomst is de centrale rol die de lidstaten toekennen aan het EU Emission Trading System (ETS), een koolstofmarkt opgericht in 2005 en door de Europese Commissie beschouwd als een hoeksteen in de strijd tegen klimaatverandering. Het heeft tot doel de koolstofemissies van energie-intensieve industrieën en de elektriciteitsopwekkingssector te compenseren.

De kern van ETS is een cap and trade-principe, waarbij de cap de maximale hoeveelheid emissies is die een onder ETS vallende installatie kan produceren.

Die installaties kunnen de ETS-rechten die ze eventueel te veel hebben onderling verhandelen. Maar aan het einde van elk jaar riskeren ze hoge boetes als hun emissierechten niet voldoende zijn om hun uitstoot te dekken.

De nieuwe overeenkomst voorziet in een eenmalige verlaging van de rechten en verlaagt deze jaarlijks met 4.2 procent.

Ongeveer 40 procent van de elektriciteits- en energie-intensieve centrales in de EU werkt momenteel binnen het ETS. De EU-regeringen denken dat de sectoren die onder het ETS vallen, tegen 2030 hun uitstoot met 61 procent zullen hebben verminderd.

Sectoren die niet onder het ETS vallen, zoals landbouw, binnenlands maritiem transport, afval en kleine industrieën, zullen de uitstoot met 40 procent moeten verminderen in vergelijking met de metingen van 2005. De niet-ETS-sectoren worden gecrediteerd voor 60 procent van de totale uitstoot binnen de unie.

Een van de meest controversiële onderdelen van het pakket is het Sociaal Klimaatfonds, een EU-fonds van 59 miljard euro dat is ontworpen om kwetsbare huishoudens te beschermen tegen de gevolgen van koolstofkosten, aangezien de prijzen voor gebouwen, transport en meer door het nieuwe beleid zullen worden beïnvloed.

"Het fonds zal de lidstaten financiële steun verlenen voor de financiering van de in hun plannen genoemde maatregelen en investeringen, voor het verhogen van de energie-efficiëntie van gebouwen, de renovatie van gebouwen, het koolstofvrij maken van verwarming en airconditioning in gebouwen en de invoering van emissievrije en emissiearme mobiliteit en vervoer, inclusief maatregelen die op tijdelijke en beperkte wijze directe inkomenssteun bieden”, schreef de EU-Raad.

Andere aspecten van de overeenkomst vereisen dat auto's die na 2035 zijn geproduceerd geen CO2-emissies produceren, terwijl andere regelgeving zal aandringen op emissiereductie in de luchtvaart- en zeevaartsector.

Het akkoord staat nu op de agenda van het Europees Parlement, dat de besluiten van de EU-regeringen zal bespreken, eventuele wijzigingen aan het pakket zal voorstellen en vervolgens over het hele project zal stemmen.

"We hebben nu een gemeenschappelijk standpunt over deze belangrijke kwesties van de Raad, van het Europees Parlement, dat ons de mogelijkheid geeft om de onderhandelingen binnen een zeer korte termijn te beginnen. En dat hebben we nodig”, Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie en verantwoordelijk voor de Europese Green Deal, vertelde EuroNews.

"De wereld zit niet te wachten", besloot hij. ​"De klimaatcrisis wacht niet. De geopolitieke uitdagingen wachten niet, en Europa moet eenheid, vastberadenheid en mondiaal leiderschap tonen.”

• Europese raad
• Europese Commissie
• EuroNieuws