Een Kroatisch eiland dat in de loop van de geschiedenis bekend staat als een bron van uitstekende olijfolie, zal binnenkort worden erkend met een Beschermde oorsprongsbenaming (BOB) certificering van de Europese Unie.
De beroemde extra vergine olijfolie die op het eiland Brač wordt geproduceerd, wordt voornamelijk gewonnen uit de Oblica-variëteit. Het zal de zesde BOB zijn waarvoor Kroatische producenten een aanvraag hebben ingediend, naast Cres: Istrië, Korcula, Krk en laat gaan.
Een familietafel zonder olijfolie is ondenkbaar op het eiland Brač.
Gelegen langs de Kroatische kust tussen Split en Makarska in het hart van Dalmatië, Brač is het derde grootste eiland in de Adriatische Zee en heeft adembenemende kusten en glooiende heuvels.
Op Brač, waar het toerisme gedijt, kwaliteit productie van olijfolie maakt al lang deel uit van de lokale identiteit. Op het eiland groeien al duizenden jaren olijfbomen. Zelfs de Romeinse natuuronderzoeker Plinius de Oudere noemde het eiland een bron van uitstekende olijfolie.
"De olijf is altijd het belangrijkste landbouwgewas op het eiland Brač geweest,” vertelde Tija Mlinac, een agronoom en algemeen directeur van de coöperatie Poljoprivredna Zadruga in Supetar, een van de belangrijkste steden van het eiland. Olive Oil Times.
"De eerste schriftelijke sporen van olijventeelt zijn te vinden in de archieven van de Grieks-Romeinse reisschrijver Strabo uit de eerste eeuw v. toegevoegd.
De coöperatie PZ Supetar is de belangrijkste promotor van de extra vierge olijfolie van het eiland die een BOB-certificering ontvangt. Volgens de specificaties van de BOB wordt Brač-olijfolie geproduceerd met ten minste 80 procent autochtone Oblica-olijven, die allemaal afkomstig moeten zijn van geregistreerde boomgaarden op het eiland.
"De mensen van Brač pasten hun omgeving aan de behoeften van de olijventeelt aan en kozen Oblica als de meest geschikte variëteit die dominant werd op dit eiland,” zei Mlinac. "Het is volledig aangepast aan veeleisende geoklimatologische omstandigheden die de herkenbaarheid en kwaliteit van Brač-olijfolie bepaalden.”
"Deze kwaliteit is behouden dankzij de continue productie en constante verbetering van agrotechnische procedures en de technologie die wordt gebruikt om olijven tot olie te verwerken,” voegde ze eraan toe.
Brač extra vierge olijfolie wordt gekenmerkt door een laag gehalte aan vrije vetzuren en lage peroxidewaarden. De olie heeft een uitgebalanceerd aroma van vers olijffruit, bladeren en gras, met een hoog gehalte aan polyfenolen.
"Het totale gehalte aan fenolische verbindingen in Brač-olijfolie is hoger dan 300 milligram per kilogram olie, "zei Mlinac.
Ze benadrukte ook dat de olijventeelt voor de inwoners van Brač veel meer betekent dan alleen de economische waarde ervan. Het beïnvloedt hun tradities, spiritueel leven en hoe ze hun landschap beschermen.
"De vooruitgang en ontwikkeling van de olijventeelt op Brač in de 16th eeuw werden aangemoedigd door de Venetiaanse regering, die aan de hertog van Brač voorstelde om olijfbomen te planten op onbebouwde gebieden, waardoor de olijfolieproductie zou toenemen”, zei ze.
Volgens historische documenten die door de coöperatie worden aangehaald, betekende de voortdurende uitbreiding van de olijfboomgaarden dat een half miljoen olijfbomen ongeveer een half miljoen olijfbomen produceerden "800 wagons olijfolie” tegen het einde van de 18th eeuw. In die tijd produceerde het eiland meer olijfolie dan de rest van Dalmatië.
Echter, in de tweede helft van de 19th eeuw begonnen lokale boeren hun wijngaarden uit te breiden en begonnen ze minder olijfbomen te verbouwen. Toch bleef Brač een van de meest relevante olijfolie-exporteurs van de Dalmatische eilanden, met een productie van meer dan 1.4 miljoen liter per jaar.
"De geweldige ontwikkeling van de olijventeelt op het eiland resulteerde in de oprichting van de Eerste Dalmatische Oliecoöperatie in 1899 in Povlja, en vervolgens de Oliecoöperatie in Pučišća in 1909,” zei Mlinac.
Volgens de coöperatie PZ Supetar zijn de olijfboomgaarden van het eiland nu verspreid over meer dan 1,883 hectare, wat ruwweg betekent dat ze een derde van alle gewassen in Brač beslaan.
Het eiland beschikt ook over acht moderne verwerkingsfabrieken in de grote steden. Bovendien runnen sommige boeren molens en verkopen hun producten meestal via mond-tot-mondreclame en onder kennissen.
De coöperatie schat dat de olijfolieproductie van het eiland, die afhankelijk is van de wisselende vruchtseizoenen, tussen de 800 en 1,000 ton per jaar bedraagt.
"Slechts een klein aantal producenten merk hun olijfolie en verkoopt ze via winkelketens of in grotere hoeveelheden buiten het eiland,” zei Mlinac. "Een groot aantal kleine producenten houdt zich bezig met de olijventeelt als bijberoep, en slechts een klein aantal leeft uitsluitend van de verkoop van olijfolie.”
"Vanwege het specifieke terrein met weinig bouwland wordt de olijventeelt gedaan door traditionele methoden zonder de hulp van machines,” voegde ze eraan toe. "Zowel het snoeien als het oogsten gebeurt met de hand, wat zorgt voor een bijzondere kwaliteit olijven.”
Volgens Mlinac zorgen de unieke klimatologische omstandigheden ervoor dat lokale boeren hun olijven gewoonlijk oogsten tussen eind september en de eerste weken van oktober, "wanneer olijfvruchten net donkere strepen hebben en een stevige consistentie hebben, en ze goed bestand zijn tegen transport naar de oliemolen.”
Zo'n vroege oogst vermindert de opbrengst van olijfolie, maar "garandeert de hoge kwaliteit van Brač-olijfolie,” voegde ze eraan toe.
Nadat de olijven zijn geoogst, worden ze zorgvuldig naar de molens getransporteerd en verwerkt, zodat de temperatuur nooit hoger wordt dan 27 ºC, wat volgens Mlinac bijdraagt aan de specifieke chemische en sensorische eigenschappen van Brač-olijfolie.
"Onderzoek heeft aangetoond dat deze benadering van de olijfolieproductie de specifieke eigenschappen van Brač-olijfolie waarborgt, zoals lage waarden van vrije vetzuren en peroxidegetal, hoge waarden van totale fenolverbindingen, evenwichtige bitterheid en kruidigheid en uitgesproken fruitigheid,” zei ze.
Naast hun toewijding aan de productie zijn de inwoners van Brač ook enthousiast olijfolie consumenten, volgens Mlinac. De mensen van Brač eten vaak groene en rijpe olijven als bijgerecht, naast het gebruik van olijfolie in een verscheidenheid aan lokale specialiteiten, van salades tot vis.
"Een familietafel zonder olijfolie is ondenkbaar op het eiland Brač”, aldus Mlinac. "Minstens 2,000 jaar aanwezigheid van olijven en olieverwerking op Brač heeft een diepe stempel gedrukt op de hedendaagse olijventeelt en de kwaliteit van de olijfolie, die een grote reputatie geniet in de moderne markt."