Bodemherstel helpt watercrisis aan te pakken, zeggen experts

De laatste jaren zijn er frequente en langdurige droogte hebben geleid tot ernstige waterschaarste en een bedreiging gevormd voor de landbouwproductie.

Dit gebeurde in de complexe context van klimaatverandering en de gevolgen daarvan, waarbij de watercrisis een sleutelrol speelt.

Deskundigen die zich inzetten voor het herstel van de aangetaste ecosystemen, werken hard aan oplossingen voor duurzaam waterbeheer en vergroten tegelijkertijd het bewustzijn bij burgers en instellingen.

"“In de huidige klimaatcrisis met zijn vele facetten is een van de meest urgente problemen de beschikbaarheid van water”, aldus Massimiliano Pasqui, natuurkundige bij het Institute for BioEconomy van de National Research Council (IBE-CNR).

"“Over het algemeen hebben we in het Middellandse Zeegebied hogere wintertemperaturen en zeer hoge temperaturen waargenomen, niet alleen op het hoogtepunt van de zomer, maar ook in de lente of de herfst”, voegde hij toe. ​"In dit kader, terwijl we de meeste regenval in de herfst en winter zouden moeten hebben, is er sprake van een daling van de neerslag.”

Droge periodes worden soms onderbroken door overvloedige maar intense regenval waarbij het meeste water wegstroomt. Deze gebeurtenissen kunnen overstromingen veroorzaken terwijl de droogte niet werd verholpen.

Het IBE-CNR Droogteobservatorium merkte op dat waterschaarste een negatieve invloed heeft op de landbouwopbrengst en -kwaliteit en bodemdegradatie en woestijnvorming, die de koolstofvastleggingscapaciteit van planten beïnvloeden.

"“In verschillende mediterrane regio’s is het aantal gevallen van ernstige droogte toegenomen”, aldus Pasqui. ​"Dit kan gevolgen hebben voor het werk van boeren, met gevolgen voor productie kosten en markttrends.”

"“Over het geheel genomen heeft de watercrisis een grote impact op het milieu en de maatschappij”, voegde hij toe. ​"Daarom is er behoefte aan een collectief bewustzijn en, op praktisch vlak, aan de implementatie van passende landbouwpraktijken.”

Hoewel elke burger een belangrijke rol kan spelen bij het doorvoeren van deze snelle veranderingen, zijn deskundigen het er in grote lijnen over eens dat er een breed scala aan acties gezamenlijk moet worden ondernomen om de watercrisis effectief aan te pakken.

""Er is niet één oplossing, maar een reeks maatregelen die op gemeenschapsniveau moeten worden gepland en uitgevoerd, gezien de ernst van de watersituatie wereldwijd", aldus Matteo Mancini.

Als landbouwkundige coördineert hij het technische gedeelte van de non-profit en niet-gouvernementele organisatie Deafal, die boeren ondersteunt door agro-ecologie en regeneratieve landbouwtechnieken toe te passen.

"Het Middellandse Zeegebied is een van de hotspots van klimaatverandering"En de olijfboom behoort tot de gewassen die het meest te lijden hebben en mogelijk het meest bedreigd worden in dit gebied", zei hij. ​"Om olie te produceren heeft deze plant een voldoende hoeveelheid water nodig, van ongeveer 350 tot 800 millimeter per jaar.”

"Houd er rekening mee dat de jaarlijkse regenval in een gebied met beperkte neerslag, zoals het Middellandse Zeegebied, kan variëren tussen de 400 en 800 milliliter, maar er is een risico op verdere afname", voegde Mancini toe. ​"Daarom moeten we oplossingen ontwikkelen waarbij regenwater zoveel mogelijk in de grond wordt vastgehouden. Bodemregeneratie kan op korte termijn cruciaal zijn om dit te bereiken.”

Onderzoek heeft aangetoond dat gezonde grond sleutel tot het aanpakken de onderling verbonden klimaat- en watercrisis. Daarom roepen grote internationale organisaties regeringen op om actie te ondernemen op dit gebied.

De Verenigde Naties schatten dat één kubieke meter grond meer dan 250 liter water kan opslaan. Daarnaast is de grond, na de oceanen, de grootste opslagplaats voor actieve koolstof.

Toch zou het meer kunnen vangen en opslaan als menselijke activiteiten het niet zouden degraderen. Daarom is het herstel ervan cruciaal, omdat het snelle resultaten oplevert, goedkoop is, banen creëert en mensen in staat stelt om voedselzekerheid te garanderen.

"“Het regenereren van de bodem is niet alleen goed voor de landbouwsector, maar voor de hele gemeenschap”, aldus Mancini. ​"Elke boer kan er direct mee aan de slag door een echt agronomisch plan te implementeren.”

Mancini is ervan overtuigd dat het verbeteren van de organische vruchtbaarheid van de bodem door het verhogen van het gehalte aan organische stof een fundamentele stap is bij het starten van een regeneratief project.

"“Organische materie bestaat uit het afbraakproduct van plantaardige en dierlijke componenten die van buiten de bodem komen, zoals dierlijke mest, stoppels en plantenresten, olijfbladeren, twijgen en meer”, legt hij uit.

"“Micro-organismen breken deze materie af en transformeren een klein deel ervan in iets extreem waardevols, genaamd humus,” voegde Mancini toe. ​"In de literatuur staat dat één kilogram humus 20 liter water kan vasthouden.”

Volgens gegevens van CNR en de Nationale Vereniging van Consortia voor Land- en Irrigatiewaterbeheer en -bescherming bedraagt ​​het organischestofgehalte in de meeste Italiaanse bodems twee procent. Onder dit percentage kan een proces van verwoestijning beginnen.

Bovendien waarschuwde het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de EU dat ​"maar liefst 61 procent van de Europese bodems verkeert in een ongezonde staat en is onderhevig aan verschillende vormen van degradatie, waaronder verlies van organische koolstof.

"“Organische materie, of koolstof, speelt een fundamentele rol,” benadrukte Mancini. ​"Het zit vol leven, want het bevat organismen als schimmels, bacteriën, actinomyceten en meer; het behoudt minerale elementen die verantwoordelijk zijn voor chemische vruchtbaarheid, namelijk voedsel voor planten; en het houdt water vast. De literatuur zegt dat een toename van één procent in organische stof genoeg is om een ​​hectare land 300,000 liter meer water te laten bevatten.”

Er zijn meerdere manieren om organische stof op een boerderij te vergroten. Mancini stelde voor om de grondbewerking te minimaliseren.

"“Door grondbewerking wordt koolstof geoxideerd, wat resulteert in een grotere bodemrespiratie”, aldus Mancini. ​"Ademhaling is een natuurlijk proces waarbij kooldioxide uit de bodem in de atmosfeer terechtkomt.”

""Toch vertaalt verhoogde oxidatie zich in een groter koolstofverlies en dus in een grotere vruchtbaarheid op de lange termijn", voegde hij toe. ​"Door de grondbewerking in een boomgaard te verminderen, wordt het organische koolstofgehalte behouden en geleidelijk verhoogd.”

Mancini merkte op dat in sommige gebieden gemakkelijk grasloze olijfboomgaarden te vinden zijn, die door boeren grondig worden geploegd om te voorkomen dat de wortels van olijfbomen en onkruid met elkaar concurreren om water.

"We moeten er rekening mee houden dat organische materie zich ophoopt in de bovenste laag van de bodem, wat in de bodemkunde ook wel bodemkunde wordt genoemd. ​'O horizon, waar ​'O' is voor ​'“Organisch,” zei hij. ​"Hoewel er concurrentie kan optreden, wordt het gras zonder grasbedekking blootgesteld aan lucht, licht, wind en water en is het onderhevig aan degradatie.”

"Om concurrentie te voorkomen en tegelijkertijd de bescherming te behouden, kan strokenbewerking nuttig zijn, bestaande uit smalle stroken land, zelfs in afwisselende rijen in het geval van een olijfgaard, die licht bewerkt moeten worden", voegde Mancini toe.

Volgens Mancini is een andere manier om de hoeveelheid organische stof te verhogen het laten groeien van spontane planten of het planten van groenbemesters.

Verschillende soorten en families worden gebruikt om stikstof te binden – peulvruchten zijn de meest voorkomende – een van de meest essentiële elementen voor de olijfboom en grasachtige planten. Nadat de meest geschikte soorten zijn gekozen, kunnen ze indien nodig in rotatie met andere gewassen worden gekweekt.

"“Deze gewassen moeten goed beheerd worden om de beste resultaten te verkrijgen”, aldus Mancini. ​"Uit onderzoek is gebleken dat de methode die veel boeren toepassen, waarbij de groenbemesters worden gemaaid en de grond wordt omgeploegd, niet helpt, omdat de organische stof die tijdens de plantengroei wordt verzameld, wordt gemineraliseerd en direct weer verloren gaat zodra deze zich in de bodem bevindt.”

"“In het afgelopen decennium hebben Deafal en andere organisaties een andere techniek gepromoot die helpt om meer vocht en koolstof vast te houden”, voegde hij toe. ​"Het bestaat uit het platdrukken van de groenbemesters met een rolknijper, zodat ze langzaam afsterven en uitdrogen, wat als natuurlijke mulch fungeert.”

Mancini voegde toe dat bemesting een andere manier is om organisch materiaal van buitenaf in een perceel te brengen.

"“Vroeger gebruikten boeren dierlijke mest, wat nog steeds een prima optie is”, aldus Mancini. ​"Tegenwoordig kunnen we ook compost gebruiken, die in grote hoeveelheden beschikbaar is en die we zelf kunnen produceren en verteren.”

""Onder de recent ontwikkelde producten is biochar een zeer stabiele vorm van koolstof die de structuur van de bodem verbetert", voegde hij toe. ​"Als ze op de juiste manier worden gebruikt, helpen al deze producten de gezondheid van de bodem aanzienlijk te verbeteren.”

Met de IESS-projectDeafal en CNR-IBE onderzoeken de positieve effecten van het laten grazen van legkippen in de olijfgaard.

Zowel herkauwers, zoals koeien en schapen, als pluimvee zijn nuttig in de boomgaard en dragen met hun mest aanzienlijk bij aan de gezondheid van de bodem.

Op basis van de studie van de grasmat en de draagkracht worden in dit onderzoek rationele begrazingsplannen opgesteld om de positieve effecten van deze agro-ecologische praktijk te maximaliseren.

"“Een belangrijke fase om te overwegen is de planning van een nieuwe boomgaard”, aldus Mancini. ​"Het toepassen van het keyline-ontwerp kan een nuttige strategie zijn om droogte en erosie te beperken.”

Doof en CNR-IBE bestudeerd de voordelen van dit hydraulische landbouwsysteem. Het maakt gebruik van de zwaartekracht van lichte hellingen om de waterafvoer te vertragen en het te verdelen van gebieden met een hoger erosierisico naar gebieden die lijden aan een lage waterbestendigheid.

Na een topografische opmeting wordt een teeltpatroon ontworpen volgens de sleutellijnen, die de waterstroom onderscheppen met een passend agrarisch beheer.

"Veel boeren en landbouwtechnici melden verbeteringen in watervoorziening en vruchtbaarheid dankzij dit systeem,” aldus Mancini. ​"Deze resultaten kunnen echter alleen worden bereikt door ze te combineren met de eerder genoemde verdere bodembeheerpraktijken.”

"“We moeten ons ervan bewust zijn dat dit een complexe crisis is en dat er behoefte is aan verschillende geïntegreerde interventies, waarbij verschillende disciplines en vaardigheden worden gecombineerd”, voegde hij toe. ​"Er is geen uniek antwoord op de uitdagingen die zich voordoen. De watercrisis moet op verschillende niveaus worden aangepakt en het hele productiesysteem, te beginnen bij de beleidsmakers, moet zich er bewuster van worden en zich beter organiseren om het effectief aan te pakken.”

• Verenigde Naties