Temperaturen stijgen in Afrika sneller dan wereldwijd gemiddelde

De oppervlaktetemperaturen in Afrika stegen in 2021 meer dan het wereldwijde gemiddelde, waardoor vorig jaar een van de heetste ooit voor het continent was.

Volgens de Rapport State of the Climate in Africa 2021, gepubliceerd door de Wereld Meteorologische Organisatie, droegen stijgende temperaturen bij aan hittegolven, bosbranden, uitgebreide overstromingen en verdamping van meren, die allemaal ernstige gevolgen hadden voor de mensen, de biodiversiteit en de landbouw in verschillende landen.

De impact van klimaatverandering over landbouw is formidabel in Afrika. Sinds 1961 hebben gestaag stijgende temperaturen de ontwikkeling van de Afrikaanse landbouwproductiviteit met 34 procent verminderd.

Volgens het rapport zal de trend zich waarschijnlijk voortzetten met ernstige gevolgen voor de voedselzekerheid.

In een scenario waarin globale temperatuur stijgt met 1.5 °C Boven het pre-industriële niveau denken experts dat West-Afrika ten minste 9 procent van zijn maïsopbrengst zou verliezen, terwijl de tarweopbrengsten in zuidelijk en noordelijk Afrika met 20 tot 60 procent zullen dalen.

Onderzoekers merkten ook op dat Noord-Afrika, het grootste olijventeeltgebied van het continent, een significantere en snellere temperatuurstijging doormaakt.

De temperaturen in Noord-Afrika groeiden van 1991 tot 2001 twee keer zo snel als van 1961 tot 1990, en bijna twee keer zo snel als het mondiale tempo in dezelfde periode.

In Tunesië, van oudsher het grootste olijvenproducerende land buiten Europa, was de zomer van 2021 de heetste sinds 1950, met temperaturen die 1981 °C boven het gemiddelde van 2010 tot 2.65 lagen.

Twee hittegolven omhulden het land, met pieken van 49.9 °C in Tozeur en 50.3 °C in Kairouan, een van Tunesië's meest relevante olijventeeltregio's.

In Noord-Afrika waren de neerslagpatronen in 2021 ook zeer afwijkend. Bovengemiddelde neerslag in het noordoosten van Egypte ging gepaard met benedengemiddelde regenval in Marokko, Tunesië en het noordwesten van Libië.

Aangestoken door het droge weer, bosbranden woedden in Algerije en Tunesië, waar duizenden hectaren fruitbomen verloren gingen en duizenden boerderijdieren stierven.

De WMO bevestigde dat de frequentie van extreme hitte op het continent toeneemt, met de heetste dagen ooit geregistreerd in de afgelopen jaren.

De voedselzekerheid is op veel gebieden in gevaar gekomen. In verschillende regio's zijn mensen gedwongen hun huis te verlaten vanwege: extreme weersomstandigheden, zoals de overstromingen in Zuid-Soedan, Nigeria en de Democratische Republiek Congo. Behalve in Noord-Afrika zijn er ook ernstige droogtes gemeld in de Sahel, Oost-Afrika en Madagaskar.

Bovendien had de stijgende zeespiegel in 2021 gevolgen voor laaggelegen kuststeden en verhoogde het zoutgehalte van kustlandbouwgebieden, waardoor erosie versnelde en kustoverstromingen verergerden. Volgens het rapport lopen 108 tot 116 miljoen mensen tegen 2030 het risico op een stijging van de zeespiegel.

Wetenschappers en klimaatexperts die het rapport hebben geschreven, benadrukten hoe de constante toename van het waterverbruik de vraag naar water en de reeds schaarse watervoorraden onder druk zal zetten.

De situatie wordt verergerd door droogtes en hittegolven, die naar verwachting in de loop van de tijd langer en ernstiger zullen worden.

"Verstoringen in de waterbeschikbaarheid zullen de toegang tot veilig water belemmeren. Bovendien zullen de beperkte beschikbaarheid van water en waterschaarste naar verwachting leiden tot conflicten tussen mensen die al met economische uitdagingen kampen”, luidt het rapport.

Uit WMO-gegevens blijkt dat 418 miljoen mensen geen toegang hebben tot een ​"basisniveau van drinkwater”, waarbij 779 miljoen mensen geen toegang hebben tot ​"elementaire sanitaire voorzieningen.”

Volgens het rapport blijven de berggletsjers op het continent zich terugtrekken. In enkele gevallen, zoals de Kilimanjaro, is in de afgelopen eeuw 85 procent van de ijsbedekking verloren gegaan.

Verscheidene belangrijke gletsjers zullen binnen enkele jaren verdwijnen. De rivierafvoer neemt in de meeste landen geleidelijk af.

Het nieuwe rapport, opgesteld in samenwerking met de Commissie van de Afrikaanse Unie en verschillende internationale agentschappen, is het derde in een reeks en richt zich op watervoorraden. Het leverde klimaatanalyses, identificeerde hydro-meteorologische gebeurtenissen, effecten en risico's, en suggereerde: ​"klimaatacties” die als cruciaal worden beschouwd om de weerbaarheid van Afrikaanse landen tegen klimaatverandering te versterken.

Volgens wetenschappers is klimaatverandering een aangewakkerd door de uitstoot van broeikasgassen geproduceerd door menselijke activiteiten over de hele wereld. Afrikaanse landen zijn echter verantwoordelijk voor slechts 2 tot 3 procent van die uitstoot.

Op de recente Africa Adaptation Summit in Nederland hebben Afrikaanse leiders felle kritiek geuit op de afwezigheid van leiders uit geïndustrialiseerde landen die verantwoordelijk zijn voor het overgrote deel van de uitstoot.

Volgens berichtgeving van de North Africa Post waarschuwde de Senegalese president en hoofd van de Afrikaanse Unie, Macky Sall, dat klimaatverandering niet alleen zorgen ​"het lot van Afrika… maar het lot van de mensheid en de toekomst van de planeet.”

Meer dan 83 procent van de nationale klimaatplannen in Afrika omvat doelstellingen voor het terugdringen van broeikasgassen, gericht op energie, landbouw, afval, landgebruik en bosbouw.

"Het is absoluut noodzakelijk voor het continent om de inspanningen te versnellen om robuuste regionale en nationale systemen voor vroegtijdige waarschuwing en klimaatdiensten voor klimaatgevoelige sectoren op te zetten om de klimaatbestendigheid en het aanpassingsvermogen te versterken”, schreef Petteri Taalas, secretaris-generaal van de WMO, bij de inleiding van het rapport.

De WMO schat dat minder dan 40 procent van de Afrikanen toegang heeft tot systemen voor vroegtijdige waarschuwing ter bescherming tegen extreme weersomstandigheden en de gevolgen van klimaatverandering.

• Wereld Meteorologische Organisatie
• Noord-Afrika Post