Villa de Leyva, Leyva rijmt op Ava (zoals in Ava Gardner), is een witgekalkt koloniaal dorp en nu een Nationaal Monument, gelegen in de Valle de Saquencipá, ongeveer 4 uur van Bogotá, Colombia. Het dorp dateert uit de late jaren 1500 en het voelt soms in Villa de Leyva dat je aanwezig bent op een plek die de tijd is vergeten. Of anders gezegd, in Villa de Leyva is het vaak mogelijk om terug in de tijd te gaan. En als u hier een stap terug in de tijd doet, zult u aanwezig zijn bij de introductie door de Spanjaarden van olijfbomen in de Nieuwe Wereld.
Hoewel er al sinds de jaren 1600 olijfolie wordt geproduceerd in Villa de Leyva, was de teelt van de olijf oorspronkelijk beperkt tot religieuze ordes. In feite wordt aan de jezuïeten en de Dominicanen toegeschreven dat ze de eerste olijfstekken naar Colombia of naar het nieuwe koninkrijk Granada brachten, zoals het gebied in de 16e eeuw bekend stond.th eeuw. Minstens twee eeuwen lang was de hier geproduceerde olijfolie uitsluitend voor lokale consumptie. Tot voor kort hadden Colombianen in het algemeen helemaal geen traditie om met olijfolie te koken.
In 1875 kreeg een andere Spanjaard, José María Gutierrez de Alba, toestemming van Spanje om in Villa de Leyva een instituut op te richten, het Instituo Agrícola. Onder auspiciën van zijn instituut speelde Gutierrez de Alba een belangrijke rol bij het planten van meer dan 5,000 olijfbomen in het gebied tussen Sáchica en Villa de Leyva. De verwachtingen waren hooggespannen voor een inheemse Zuid-Amerikaanse bron van olijfolie. En in feite, ondanks het gebrek aan seizoenen, werd als gevolg daarvan olijfolie geproduceerd en op de markt gebracht in de hoofdstad van het land, Bogotá.
Koude winters en droge zomers ontbreken hier. Colombia mist seizoenen in de traditionele zin; er zijn mensen die volhouden dat we inderdaad 4 seizoenen hebben, 3 maanden zomer gevolgd door 3 maanden winter, weer gevolgd door nog 3 maanden zomer en dan nog eens 3 maanden winter. De waarheid is dat het weer het hele jaar door uniform is en dat echte kou onbekend is. Bovendien regent het in Colombia in het algemeen, en in de regio Villa de Leyva in het bijzonder, het hele jaar door, soms hevig.
Ondanks de ongunstige omstandigheden ging de matige productie van olijfolie door tot de jaren '1960. En gedurende 15 jaar, te beginnen in de late jaren 1950, deed de regering haar best om zich te concentreren op de ontwikkeling van de olijvenindustrie. Uit onderzoek bleek destijds dat slechts vijf olijfvariëteiten goede vooruitzichten hadden voor productie in de gebieden rond Villa de Leyva. Dingen waren op zoek voor een zeer korte tijd.
Toen eiste het geweld dat Colombia overwon, zijn tol van de olijventelers van Villa de Leyva. Het werd te gevaarlijk voor de olijfeigenaren en producenten om in het gebied te blijven. Om veiligheidsredenen werden ze gedwongen hun land te verlaten en werden de olijfgaarden van Saquencipá aan hun lot overgelaten. Veel olijfbomen werden gekapt en gebruikt voor brandhout.
Decennia later nam het geweld af en konden de olijftelers van de Valle de Saquencipá terugkeren naar hun olijfgaarden, maar hun olijfbomen werden belegerd door een inheemse parasiet en een schimmel. Het vooruitzicht om überhaupt olijfolie te produceren was ontmoedigend. Bij gebrek aan financiële middelen en investeringen gaven veel olijftelers het gewoon op.
De productie van olijfolie in Colombia is altijd ambachtelijk geweest. Er zijn nog enkele eeuwenoude olijfgaarden in de gebieden rond Villa de Leyva, maar over het algemeen bestaan ze alleen als een trieste herinnering aan wat ooit een droom was, de duurzame productie van olijfolie in het land.
Er zijn nog maar twee families in het Villa de Layva-gebied die olijven oogsten en olijfolie produceren. Zij zetten hun werk meer voort uit traditie en respect voor het verleden dan uit enige kans op financieel gewin. Hun product is niet goedkoop en het is nauwelijks concurrerend op de markt. Maar deze overgebleven Colombiaanse producenten van olijfolie staan erop dat hun ambachtelijke olie de zuiverste op aarde is.