De olijffruitvlieg: een hardnekkige plaag in een veranderend klimaat

De olijf fruitvlieg, Bactrocera oleae, werd in de oudheid geregistreerd als aanval op olijven en is lange tijd een geduchte plaag geweest in het Middellandse-Zeegebied.

De larven zijn monofaag en voeden zich uitsluitend met olijfvruchten van het geslacht Olea, inclusief O. europaea (gecultiveerd en wild), O. wrat en O. chrysophylla. Als zodanig is de verspreiding van de olijffruitvlieg voornamelijk beperkt tot regio's waar gecultiveerde en wilde olijfbomen voorkomen.

Tegenwoordig wordt de olijffruitvlieg gerapporteerd in het hele Middellandse Zeegebied, Zuid- en Centraal-Afrika, de Canarische Eilanden, het Nabije en Midden-Oosten, Californië en Midden-Amerika.

Berichten over Bactrocera-soorten die in China op wilde olijven zijn verzameld, brengen de aanwezigheid van de vlieg in Azië in twijfel, maar in Zuid-Amerika of Australië is de vlieg nog niet gerapporteerd.

Het meten van de schade van de olijffruitvlieg

Op zowel gecultiveerde als wilde olijven leggen vrouwtjes hun eieren in rijpend fruit, waarin de pas uitgekomen larven zich voeden met het vruchtvlees en zich verpoppen in de olijf of naar buiten gaan om op de grond te verpoppen.

Economische schade is het gevolg van het inbrengen van eieren van de volwassen vlieg op het vruchtoppervlak van tafelolijven; de vruchtdaling veroorzaakt door het voeden van larven (en de daaropvolgende vermindering van de olieproductie); verminderde kwaliteit en waarde van geperste olie als gevolg van verhoogde zuurgraad (als gevolg van de groei van micro-organismen); en de directe pulpvernietiging door larven die fruit onbruikbaar kan maken voor het inblikken.

De olijffruitvlieg bedreigt voortdurend de oogstopbrengsten in het Middellandse Zeegebied, waar ongeveer 95 procent van de mondiale olijfolieproductie plaatsvindt.

In Italië bijvoorbeeld bedragen de verliezen als gevolg van de olijffruitvlieg in sommige gebieden naar schatting wel 30 procent van de oogst. In Spanje worden de kosten voor de bestrijding van de olijffruitvlieg geschat op meer dan 100 miljoen euro per jaar.

De situatie is niet veel beter voor de olijventelers in Californië. Sinds de olijffruitvlieg in de jaren negentig voor het eerst in de staat werd ontdekt, heeft de aanwezigheid ervan aanzienlijke financiële verliezen voor telers veroorzaakt. Volgens een onderzoek van de Universiteit van Californië kunnen de verliezen als gevolg van de olijffruitvlieg in de staat oplopen tot 1990 miljoen dollar (100 miljoen euro) per jaar.

Oorsprong van de olijffruitvlieg en eerste pogingen om de verspreiding ervan tegen te gaan

Ondanks zijn overvloed en bekendheid op het gebied van gecultiveerde olijven, is de olijffruitvlieg hoogstwaarschijnlijk afkomstig uit regio's in het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika, waar wilde olijfvariëteiten worden gevonden en waar gedomesticeerde cultivars van zijn afgeleid.

Exotische plagen gedijen vaak in nieuwe gebieden omdat ze hun gebruikelijke roofdieren missen en te maken krijgen met ineffectieve lokale roofdieren. Klassieke biologische bestrijding omvat het gebruik van natuurlijke vijanden om de invasieve populatie te verminderen.

In het Middellandse Zeegebied zijn verschillende soorten sluipwespen gebruikt als biologische bestrijdingsmiddelen, omdat ze hun eieren in de eieren of larven van de olijffruitvlieg leggen en deze doden voordat ze schade kunnen veroorzaken.

Gebruik echter biologische bestrijdingsmethoden kunnen een uitdaging zijn, omdat ze een nauwkeurige timing en omgevingsomstandigheden vereisen om effectief te zijn.

Succesvolle programma's leveren een positief economisch rendement op, maar ze moeten zorgvuldig worden uitgevoerd om te voorkomen dat roofdieren vrijkomen die niet-doel-ecosystemen schade toebrengen.

Voor invasieve plantenetende plagen gaat het om het begrijpen van de impact van het roofdier op zijn oorspronkelijke habitat, zijn biologie, gastheervoorkeuren en mogelijke interacties in de lokale voedselketen. Omgevingsfactoren spelen ook een rol bij het selecteren van het juiste roofdier.

Aan het begin van de 1900e eeuw vond de eerste belangrijke poging tot controle plaats B. oleae populaties door de introductie van co-geëvolueerde parasitoïden.

Natuurlijke vijanden werden in Afrika onderzocht en door Filippo Silvestri naar Italië gebracht. In Afrika werden verschillende soorten braconiden gevonden, maar Silvestri kon ze niet met succes kweken en er werden er maar een paar vrijgelaten.

P. concolor uit Tunesië werd vervolgens meerdere keren geïntroduceerd in olijfgaarden aan de overkant van de Middellandse Zee, maar vestigde zich pas in enkele zuidelijke gebieden en was niet effectief. Niettemin is er nog steeds interesse in het massaal kweken en vrijlaten van deze soorten.

Naarmate het werk op het gebied van klassieke biologische bestrijding voortduurt, vertrouwen telers op een combinatie van meer gevestigde controlemethoden om de effecten van de plaag te verzachten.

Producenten wenden zich tot nieuwe methoden om de olijffruitvlieg te bestrijden

Insecticiden zijn de meest gebruikte methode om de olijffruitvlieg te bestrijden. Het overmatig gebruik van insecticiden kan echter leiden tot de ontwikkeling van resistentie en kan ook negatieve gevolgen hebben voor niet-doelsoorten en het milieu.

De effectiviteit van op insecticiden gebaseerde programma's wordt ook beperkt door de overvloed aan olijfbomen langs de weg en in woonwijken in veel olijventeeltgebieden, die dienen als reservoirs en bijdragen aan de herinvasie van behandelde bosjes door de vlieg.

Geïntegreerde plaagbestrijding (IPM)-praktijken worden vaak aanbevolen om de resultaten van insecticidenprogramma's te verbeteren en de daarmee samenhangende risico's te verminderen. IPM omvat het gebruik van meerdere controlemethoden, waaronder culturele, biologische en chemische controle, om ongedierte effectief te bestrijden met minimale negatieve gevolgen.

Culturele controle is een van de meest effectieve manieren om de olijffruitvlieg onder controle te houden praktijken die de levenscyclus ervan verstoren. Deze omvatten het verwijderen van besmet fruit uit de boom en de grond, het snoeien van de boom om het dichte gebladerte te verminderen en het vroeg oogsten van het fruit om te voorkomen dat het overrijp wordt.

Educatie en outreach spelen ook een cruciale rol. Telers moeten worden geïnformeerd over de plaag, de levenscyclus ervan en effectieve beheerstrategieën. Uitbreidingsprogramma's en workshops kunnen telers de kennis en vaardigheden geven om de plaag effectief te bestrijden.

Bovendien kunnen voorlichtingscampagnes helpen het bewustzijn over de olijffruitvlieg en de impact ervan op het milieu en de economie te vergroten. Outreach-programma's kunnen ook duurzame en milieuvriendelijke plaagbestrijdingspraktijken bevorderen, waardoor de nadelige effecten van insecticiden op niet-doelsoorten en het milieu worden verminderd.

Nieuwe technologieën om de olijffruitvlieg te monitoren en te detecteren

Monitoring en vroege detectie zijn cruciale componenten van elk effectief managementprogramma. Regelmatige monitoring van olijfbomen kan helpen de aanwezigheid van de olijffruitvlieg op te sporen voordat deze aanzienlijke schade aanricht, zodat tijdig kan worden ingegrepen.

Bovendien kan vroege detectie helpen de verspreiding van de plaag naar aangrenzende bosjes te voorkomen, waardoor de algehele impact van de plaag op de olijvenindustrie wordt verminderd.

Onderzoekers en telers onderzoeken voortdurend nieuwe technologieën en innovaties om het beheer van de olijffruitvlieg te verbeteren. Eén van die ontwikkelingen is het gebruik van feromoonvallen om mannelijke olijffruitvliegen aan te trekken en te voorkomen dat ze met vrouwtjes paren. Dit kan de totale bevolking verminderen en de behoefte aan insecticidengebruik verminderen.

Een andere recente innovatie is het gebruik van de steriele insectentechniek, waarbij grote aantallen steriele mannelijke olijffruitvliegen in het bos worden vrijgelaten om te paren met wilde vrouwtjes. Dit resulteert in een verminderde populatie olijffruitvliegen, omdat de eieren die door de wilde vrouwtjes worden geproduceerd niet uitkomen.

De steriele insectentechniek omvat het gebruik van straling om insectenplagen te steriliseren. De methode wordt al sinds de jaren vijftig gebruikt en heeft een belangrijke rol gespeeld bij het uitroeien van ziekteverwekkende muggen in talloze delen van de wereld.

Omdat er geen genetische modificatie voor nodig is en de impact op het milieu minimaal is, is het proces niet onderworpen aan de strenge wettelijke beperkingen van meer geavanceerde biologische controlemethoden.

De toekomst van de bestrijding van olijffruitvliegen

Genetische manipulatie is een van de meest recente onderzoeksgebieden die worden onderzocht, niet vanwege het potentieel om de plaag zelf te modificeren, maar om olijfbomen te ontwikkelen die resistent zijn tegen predatie.

Er worden onderzoeken gedaan om genen van andere planten of insecten die verbindingen produceren die de olijffruitvlieg afstoten of doden, in het genoom van de olijfboom te introduceren.

Het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen is echter een omstreden kwestie, en er is veel discussie over de veiligheid en ethiek van het gebruik van genetisch gemodificeerde planten.

Hoewel het slechts een van de vele bedreigingen is voor olijfgaarden over de hele wereld, blijft de olijffruitvlieg een van de ernstigste, zoals dat al duizenden jaren het geval is.

Met de steeds grootschaliger wordende milieu- en klimaatverandering zullen effectieve en duurzame beheersmethoden alleen maar belangrijker worden.

• CABI
• Moleculen
• Sci Rep