Beter bodembeheer, en niet intensieve landbouw, zal de olijfboomgaarden in de Middellandse Zee redden

Andalusië, het belangrijkste olijventeeltgebied ter wereld, wordt geconfronteerd met twee mislukte oogsten op rij.

Recordbrekende hoge lentetemperaturen in 2022 zijn gevolgd door ongebruikelijke droogte (en vervolgens extreme overstromingen) in 2023. De klimaatverandering is gearriveerd en de olijfolie-industrie zou wel eens de eerste in de vuurlinie kunnen zijn. We zouden te maken kunnen krijgen met een periode van volatiliteit, ontwrichting en, in het slechtste geval, ecologische ineenstorting.

De recordhoogten van de mondiale prijzen zijn de eerste gevolgen van de crisis. Goed nieuws voor boeren met opbrengst. Maar slecht voor verwerkers, merken en klanten. Hoge prijzen betekenen vervanging door goedkopere bakoliën en stimuleren fraude door aanbieders. En hausse leidt bijna altijd tot mislukkingen, waardoor investeringen die op die hogere prijzen zijn gebaseerd, teniet kunnen worden gedaan. Zoals ze in de energiesector zeggen: ​"de remedie tegen hoge prijzen zijn hoge prijzen.”

Voor merken en verwerkers is de voor de hand liggende reactie het vinden van nieuw aanbod en het aanplanten in andere regio's: hoe efficiënter, hoe beter. De investeringen in boomgaarden met een superhoge dichtheid lijken in Portugal dus te versnellen, en in Tunesië, het andere grote gebied van de recente productiegroei, de exportbevorderingsstrategie van de regering is ook om aan te dringen ​"vernieuwing” van de huidige productie door teelt met superhoge dichtheid.

Maar het kan een vergissing zijn om hetzelfde opnieuw te doen.

Mijn bedrijf, Amfora, verkoopt extra vergine olijfolie van boeren in de regeneratieve landbouw. Wij geloven sterk in de wetenschap en de voordelen van bodemregeneratie.

Vanuit dit perspectief is de huidige crisis in Andalusië geen verrassing. Het is het lang voorspelde resultaat van de ineenstorting van de biodiversiteit, bodemdegradatie, gebroken watercycli en, op zijn beurt, de input-intensieve technieken die olijventeelt met superhoge dichtheid aanmoedigt.

Het gebruik van deze crisis om input-intensieve praktijken uit te breiden zal onze industrie niet helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering, maar zal haar juist kwetsbaarder maken. Uiteindelijk zal het ecologische rampen verspreiden naar nog niet getroffen regio’s.

Hoe input-intensieve bosjes ecosystemen beschadigen, is gemakkelijk te begrijpen. Waar eeuwenoude bosjes worden weggetrokken om rijen met een hoge dichtheid te creëren, neemt de vraag naar voedingsstoffen toe boven het vermogen van de niet-verzorgde grond om zichzelf te voorzien en te vernieuwen.

Kunstmest voldoet aan die vraag, maar verstoort tegelijkertijd microbiële en schimmeluitwisselingsnetwerken waarvan we nu begrijpen dat ze het bodemleven ondersteunen, waardoor de natuurlijke vruchtbaarheid verder wordt verminderd. Om de concurrentie om voedsel en water te verminderen, passen boeren herbiciden toe om onkruid te doden, waardoor kale grond ontstaat en de biodiversiteit wordt aangetast die natuurlijke vijanden van ongedierte zoals de olijfvlieg ondersteunt. Pesticiden worden noodzakelijk om de kwaliteit en opbrengst te behouden. Ook fungiciden zijn nodig om bomen te ondersteunen die nu vatbaarder zijn voor infecties, en om alle nuttige schimmels die nog overblijven te doden.

Dus nu bestaat een groot deel van de Andalusische olijventeelt in een monocultuurwoestijn, die alleen in stand wordt gehouden door chemische inputs: rotsachtige, droge grond, vuil, geen aarde, die weinig organisch materiaal bevat en heel weinig water vasthoudt; de verdamping van planten en bodem die voorheen regen veroorzaakte, is verdwenen. De toegenomen vraag naar water kan alleen afkomstig zijn van lokale aquifers, die dat wel zijn niet meer verlengd. Als er toch regen valt, blijft deze aan de oppervlakte en veroorzaakt het overstromingen.

Dit is een zichzelf versterkende cascade: een positieve feedbacklus die verklaart waar we in 2023 getuige van zijn. Hydrologen noemen het eindspel ​"droogte-brand-overstroming.” We kunnen dit aan het werk zien in Californië, een andere regio waar agroforestry met hoge dichtheid de regel is. Hoewel Andalusië, althans tot nu toe, gespaard is gebleven van brand, lijken overstromingen en droogte nieuwe en hardnekkige kenmerken.

Dus wat nu? Hoe zeker zijn we ervan dat dit echt is? Moeten we de miljarden die geïnvesteerd zijn in de intensieve olijfolieproductie in Zuid-Spanje afschrijven? Wat kunnen we doen?

Ten eerste is het duidelijk dat niemand het weet. Twee opeenvolgende mislukte oogsten kan een bizarre gebeurtenis zijn. De oogst van 2024/25 kan enorm zijn en de prijzen kunnen normaliseren. Er zouden nieuwe aanbodbronnen online kunnen komen, die de volatiliteit in de Andalusische productie zouden kunnen compenseren.

Maar zelfs als we er niet zeker van zijn dat er sprake is van structurele verandering, kunnen we de potentiële impact ervan meten. Als het op zijn minst mogelijk is dat er iets kapot is gegaan in Andalusië, verantwoordelijk voor bijna 40 procent van de mondiale olijfolieproductie, zou dat een nationale en sectorbrede ecologische, economische en sociale catastrofe kunnen zijn. Er is een reactie nodig van de overheid en het bedrijfsleven.

Gelukkig is het nog te vroeg om de regio af te schrijven. Olijfbomen zijn niet bedoeld om ecosystemen te vernietigen. Ze zijn een regionale hoeksteensoort; ze kunnen het land bij elkaar houden, water uit de diepe ondergrond halen voor gebruik door andere soorten, en een rijke leefomgeving en andere milieudiensten bieden – om nog maar te zwijgen van heerlijke en gezonde voeding voor menselijke gemeenschappen. Dat kunnen ze weer doen.

De oplossingen zijn niet nieuw of moeilijk; wij weten al wat we moeten doen. Spaanse wetenschappers, zoals Millán Millán, directeur van het Centrum voor Milieustudies van de Middellandse Zee in Valencia, hebben onderzoek gedaan water cycli en hoe je ze tientallen jaren kunt repareren.

We weten dat planten hun eigen regen helpen creëren. Het opnieuw beplanten van verspild land en het vertragen van de afvoer uit stroomgebieden met behulp van reservoirs, geulen en wadi zijn allemaal oplossingen op landschapsniveau. Het creëren van toevluchtsoorden voor biodiversiteit, zoals heggen en corridors om roofdieren terug te brengen, kan de behoefte aan biociden verminderen.

Zoals Dimitri Tsitos van het Arbo-Innova Project opmerkt, kan het planten van bodembedekkingsgewassen in bosjes met een hoge dichtheid in hoge mate bijdragen aan het vergroten van de vruchtbaarheid, het verlagen van de bodemtemperatuur en het stimuleren van het vasthouden van grondwater. Arbo-Innova is interessant, een gloednieuw initiatief om bosgebieden met een hoge dichtheid op het Iberia te helpen herstellen, ondersteund door toonaangevende adviseurs zoals Bodemkapitaallandbouw.

Aanpassingen op landschapsniveau kunnen het bebouwde areaal en daarmee de productie per bedrijf verkleinen. Maar besparingen op inputkosten op perceelniveau kunnen ertoe leiden dat boerderijen meer winst maken. Boeren zouden een stijging van de totale opbrengst kunnen zien naarmate de bodem weer tot leven komt.

Er zijn mentaliteitsveranderingen nodig; geploegde grond tussen bomen was altijd het teken van een ​"netjes” bosje. In plaats daarvan moeten boeren trots zijn op hun rijke plantenbiomassa en biodiversiteit, wetende dat de uitwisseling van wortelexsudaat hun bomen voedt.

No-kill-dekking is slechts een begin; integratie van dieren, zelfs syntropics, zijn mogelijke toekomstige interventies. Beter smakende en voedzamere olie zou kunnen leiden tot betere prijzen en mogelijkheden om de sector te hervormen.

Nieuwe marketingmodellen, zoals die van Amfora, kunnen ook helpen; we schrappen tussenpersonen, waardoor regeneratieve boeren een groter deel van de uiteindelijke prijs krijgen. Over het geheel genomen hebben we nog maar net het oppervlak van de productiviteitswinsten als gevolg van de regeneratierevolutie bereikt.

Klimaatverandering is mondiaal, maar de wereld bestaat uit landschappen; er zijn eenvoudige acties die boeren kunnen ondernemen om hun land te beschermen en te vernieuwen. Gezamenlijk kunnen we rampen voorkomen en zelfs de zaken beter en veerkrachtiger maken. Erken het probleem en handel.

Eurof Uppington is de CEO en oprichter van amfora, een in Zwitserland gevestigde olijfolieretailer die zich richt op het bevorderen van duurzaamheid.