Het bevorderen van de biodiversiteit en het verbeteren van de bodemgezondheid zijn de sleutel tot de aanpak van de wereldwijde watercrisis

Aangezien de wereldwijde watercrisis naar voren komt als een van de meest urgente kwesties waarmee verband wordt gehouden klimaatveranderingbreidt de wetenschappelijke gemeenschap haar inspanningen uit om praktische oplossingen uit te werken.

Vanuit dit perspectief heeft het Italiaanse Centrum voor Rivierherstel (CIRF) maatregelen voorgesteld om het landelijke watertekort aan te pakken, die ook wereldwijd kunnen worden geïmplementeerd.

Volgens de laatste gegevens van het European Drought Observatory verkeert meer dan een kwart – 26.9 procent – ​​van de Europese Unie in een waarschuwingstoestand van droogte en 10 procent in een staat van alarm.

Desalniettemin kreeg Italië in de eerste helft van 2023 te maken met overvloedige regenval, die zelfs dodelijke overstromingen veroorzaakte in de noordelijke regio Emilia-Romagna.

Aangezien tussen mei en de eerste helft van juni in 40 dagen het equivalent van vijf tot zes maanden regen viel, berekende de hydrologiegroep van het instituut voor geohydrologische bescherming van de National Research Council dat aan civiel, agrarisch en industrieel gebruik zou moeten worden voldaan door de waterreserves deze zomer in Italië. Er blijft echter een tekort aan sneeuw en water in de grond bestaan.

Dit alles wijst op het strikte verband tussen klimaatverandering, de verhoogde frequentie van extreme weersomstandigheden en de intensivering van de hydrogeologische cyclus.

"Deze toestand moet worden beschouwd in de context van de aanhoudende wereldwijde klimaat- en ecologische crisis”, zei CIRF-voorzitter Giuliano Trentini Olive Oil Times. ​"Hun primaire oorzaak is een decennialang streven naar economische ontwikkeling die de beperkingen van het ecosysteem heeft genegeerd en nu tot ernstige gevolgen leidt, aangezien meer dan 80 procent van de natuurlijke habitats in Europa in een slechte staat van instandhouding verkeert.”

CIRF-onderzoekers houden er rekening mee dat op het continent wetlands sinds 50 met 1970 procent zijn gekrompen, de vis- en amfibieënpopulaties in de afgelopen tien jaar met respectievelijk 71 en 60 procent zijn afgenomen en de bijen- en vlinderpopulaties met een derde zijn afgenomen. een tiende van deze soorten staat op de rand van uitsterven.

"We moeten bedenken dat er een hiërarchie van problemen is om de watercrisis te boven te komen,' zei Trentini. ​"Bovenaan staat de bescherming van de biodiversiteit en pas aan het einde vinden we technologische oplossingen.”

"Het eerste dat moet worden overwogen, is dat de duurzaamheid van de mens op aarde vereist dat de biodiversiteit wordt beschermd, 'voegde hij eraan toe. ​"Door velen gezien als een luxe, is dit een eerste levensbehoefte en impliceert het dat de voedselproductie in de eerste plaats duurzaam moet zijn. Vanuit dit uitgangspunt kunnen we ons afvragen hoe water wordt gebruikt.”

Volgens de Verenigde Naties is de landbouw gemiddeld verantwoordelijk voor 70 procent van al het zoetwatergebruik wereldwijd en zelfs nog meer in aride en semi-aride gebieden.

Schattingen van de National Association of Consortia for the Management and Protection of Land and Irrigation Water (ANBI) tonen aan dat in Italië jaarlijks 14.5 miljard kubieke meter water wordt gebruikt voor landbouwdoeleinden, gelijk aan 54 procent van het totale waterverbruik.

Boeren kunnen daarom een ​​belangrijke rol spelen bij het behoud van waterbronnen. In dit verband, bodembeheer ontstaat als een kritisch element.

"Gezien het type bodem, de geologie en de helling, is het door micro-interventies in de boerderijen mogelijk om het water te vertragen zodat het meer infiltreert," zei Trentini. ​"Door bijvoorbeeld de grond minimaal te bewerken en de methode van bedekken te gebruiken, heeft de grond een groter vermogen om water vast te houden."

"Deze en andere zeer effectieve acties worden gepresenteerd in het Natural Water Retention Measures (NWRM)-platform dat is opgesteld door het directoraat-generaal Milieu van de Europese Commissie”, voegde hij eraan toe.

De in de strategie voorgestelde maatregelen zijn multifunctioneel, waaronder intercropping, aanplant van groen, vroeg zaaien, mulchen en traditionele terrassen, onder andere, die gericht zijn op het beschermen en beheren van watervoorraden en het aanpakken van watergerelateerde uitdagingen om gezonde ecosystemen te bereiken en te behouden terwijl meerdere voordelen bieden.

"We kennen verschillende Italiaanse telers die olijventeelt op heuvels uitoefenen en die deze maatregelen al toepassen om te werken aan het vermogen van de bodem om meer water vast te houden," zei Trentini. ​"Andere bedrijven geven daarentegen niets om niet-duurzame gewassen die worden geïmporteerd in gebieden met een watercrisis."

"Deze aspecten zijn vaak met elkaar verbonden. Het is dan een prioriteit om opnieuw na te denken over welke gewassen het waard zijn om aangemoedigd te worden, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan gewassen die minder water vragen, variëteiten, soorten landbouw en acties op het veld," voegde hij eraan toe. ​"Dit alles wordt cruciaal omdat onze bodems disfunctioneel worden, vatbaar voor woestijnvorming, minder goed in staat om water en voedingsstoffen vast te houden en een lagere productiecapaciteit hebben.”

Gegevens van het Italiaanse Instituut voor Milieubescherming en Onderzoek (ISPRA) geven aan dat 70 procent van de bodem in de EU is aangetast, en 28 procent van Italië vertoont tekenen van woestijnvorming.

ISPRA waarschuwt dat het degradatieproces, dat onlosmakelijk verbonden is met het verlies aan biodiversiteit en de gevolgen van klimaatverandering, een complex fenomeen is dat wordt beïnvloed door tal van onderling afhankelijke factoren.

Deze bestaan ​​uit een vermindering of verlies van de biologische en economische productiecapaciteit van de bodembron - een van de meest urgente milieuvraagstukken en een wereldwijde uitdaging die iedereen treft door voedselonzekerheid, stijgende voedselprijzen en het verlies van biodiversiteit en ecosysteemdiensten.

"In het licht van de huidige situatie roepen we op tot het nemen van maatregelen die gericht zijn op het vergroten van de ecologische functionaliteit van landbouwgebieden, wat betekent dat ze beter in staat zijn om regenwater vast te houden en te laten infiltreren en om bodemdegradatie te voorkomen”, aldus Trentini.

CIRF-onderzoekers houden ook rekening met de stedelijke omgeving en het efficiënt gebruik van waternetwerken om het kader te vervolledigen.

Uit het laatste rapport van het Italiaanse Nationale Instituut voor Statistiek (ISTAT) over het Italiaanse watersysteem bleek dat meer dan de helft van de Italiaanse gemeenten (57.3 procent) totale waterverliezen heeft die gelijk zijn aan of groter zijn dan 35 procent van de volumes die in het netwerk worden geïntroduceerd. In dit verband moet prioriteit worden gegeven aan het terugdringen van netverliezen.

"Op dit moment gaat het publieke debat in Italië bijna uitsluitend over een oplossing om de watercrisis het hoofd te bieden, namelijk het bouwen van nieuwe kunstmatige reservoirs”, zei Trentini. ​"Maar om terug te gaan naar de bovengenoemde hiërarchie van problemen, de reservoirs bevinden zich pas aan het einde en moeten niet uitsluitend worden beschouwd, maar naast vele andere technologische of agronomische oplossingen.

"We raden dan ook af om nieuwe dammen langs rivieren te bouwen, terwijl we meer openstaan ​​voor kleine reservoirs op een heuvel die bedoeld zijn om oppervlaktewater op te vangen, hoewel ze niet vrij zijn van kritieke problemen”, voegde hij eraan toe.

CIRF-onderzoekers merken op dat reservoirs verder bodemverbruik en verandering van de water- en sedimentstroomregimes kunnen veroorzaken, wat al gebeurt met de bestaande reservoirs.

Ze constateerden dat in Europa dammen momenteel de belangrijkste drukfactor zijn in ten minste 30 procent van de waterlichamen en de oorzaak van het niet bereiken van een goede ecologische toestand in ten minste 20 procent.

De onderzoekers merkten onder meer op dat de reservoirs een grote hoeveelheid water verspreiden door verdamping (het Italiaanse gemiddelde is niet minder dan 10,000 kubieke meter per jaar voor elke hectare waterlichaamoppervlak, en deze hoeveelheid is groter in het zuiden en voor kleinere reservoirs).

Bovendien kan hun water hoge temperaturen bereiken, wat zuurstofloze omstandigheden, algenbloei en de ontwikkeling van cyanotoxinen veroorzaakt, een van de belangrijkste opkomende problemen wereldwijd. Dit zijn allemaal factoren die het gebruik van deze wateren in gevaar brengen.

"De beste plaats om water op te slaan zijn de watervoerende lagen”, zei Trentini. ​"Tegenwoordig is het mogelijk om strategieën toe te passen voor het opladen van beheerde watervoerende lagen (MAR) die veel voordelen opleveren die verder gaan dan opslag.”

"Hoge watervoerende lagen ondersteunen onder andere tal van onmisbare vochtige, lentische en lotische habitats; ze geven langzaam water af in het hydrografische netwerk, waardoor lage stroomsnelheden worden ondersteund; en ze gaan het binnendringen van de zoutwig tegen, 'voegde hij eraan toe.

"MAR-systemen kosten gemiddeld € 1.50 per kubieke meter jaarlijkse infiltratiecapaciteit, terwijl voor reservoirs de kosten kunnen oplopen tot € 5 tot € 6 per kubieke meter volume”, vervolgt Trentini. ​"Gecontroleerde oplaadsystemen verbruiken veel minder land en bovendien is het makkelijker om daarvoor geschikte locaties te vinden.”

Ten slotte is een ander gebied dat CIRF in overweging neemt het hergebruik van afvalwater voor irrigatie. Volgens het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) van de Europese Commissie zou deze bron aan ongeveer de helft van de Italiaanse vraag naar irrigatie in de landbouw kunnen voldoen.

De Italiaanse wetgeving was hierin restrictief, maar de nieuwe EU-verordening 741/2020 onlangs in werking getreden opent de deur naar dit gebruik.

"Concluderend, het is duidelijk dat we steeds meer zullen moeten leren leven met de twee uitersten van langdurige droogte en intense regenval en de daaruit voortvloeiende overstromingen, die alleen een natuurlijker territorium en een hydrografisch netwerk aankunnen”, zei Trentini.

"Om dit te doen, is het noodzakelijk om een ​​echt geïntegreerde aanpassingsstrategie te introduceren, uitgaande van een uitgebreid plan voor het herstel en de toename van de biodiversiteit, zoals voorgesteld door de huidige Europese regelgevingsstrategieën en -voorstellen”, concludeerde hij.

• Europese Commissie