Gemeenschapsmolens in opkomst in Frankrijk

In Zuid-Frankrijk vulden mensen van oktober tot december manden met olijven, die er graag verse olijfolie van wilden maken. Duizenden verzamelen zich buiten de plaatselijke olijfmolens in een feestelijke sfeer.

"Het is een jaarlijkse traditie”, vertelt Alexandra Paris, communicatiedirecteur bij France Olive, een producentenvereniging Olive Oil Times. ​"Zo is het altijd geweest. Elk jaar gaan onafhankelijke klanten, waaronder gezinnen, die olijfbomen bezitten, naar olijfmolens.”

Onder de molens bevindt zich de 200 jaar oude Bargemon, beheerd door de vereniging Moli d'Oli. Het bood onderdak aan mensenmassa's die olijven uit de bomen in hun tuinen hadden geoogst en die graag hun kostbare lading tot groen goud wilden persen.

"Dit oogstseizoen was buitengewoon”, vertelt Catherine Pelissou, voorzitter van de vereniging Olive Oil Times. ​"Normaal gesproken persen we ongeveer 70 ton olijven, maar dit jaar hebben we 106 ton geperst, wat neerkomt op 15,000 liter olijfolie, bijna het dubbele van de hoeveelheid die we gewend zijn.” 

Terwijl veel producenten met moderne schijf- of hamermolens de term gebruiken ​'ingedrukt' om hun olijfolieproductieproces te beschrijven in plaats van ​'verpletterd' of ​'getransformeerd', gebruikt de Bargemon nog steeds de traditionele persmethode.

"Zelfs moderne persen konden de vraag niet aan’, zei Pelissou. ​"Degenen die geen plaats bij hen konden krijgen, kwamen naar mij toe. Niet dat er een bijzondere voorkeur was; ze waren op zoek naar een plek, modern of niet, om hun olijven te persen.”

"De wachttijd voor olie uit een traditionele pers is veel langer”, voegde ze eraan toe. ​"Het is zeven uur voor een pers als de mijne en één uur voor een moderne pers.”

Terwijl de Franse recordoogst in de 2023/24 oogstjaar, waarin de productie naar verwachting zal stijgen naar 4,400 ton, kan de toename van het aantal klanten bij lokale fabrieken gedeeltelijk verklaren, maar volgens Pelissou is dit ook te wijten aan een culturele verschuiving.

"De mensen zijn zeer gemotiveerd”, zegt ze. ​"In de eerste plaats doen ze het voor het plezier en de voldoening van het bezitten van hun eigen olijfolie. Sommigen verkopen zelfs het teveel geproduceerde, via ons of onafhankelijk.” 

"Ten tweede worden mensen zich steeds bewuster van de kwaliteit en traceerbaarheid van wat ze eten”, aldus Pelissou. ​"Ten derde is goede olijfolie duur. De prijzen in de supermarkten stijgen en hier in Var, waar olijven op natuurlijke wijze groeien, beginnen mensen meer te leren over de teelt en hoe ze hun eigen olie kunnen persen.”

Pelissou hoopt te profiteren van dit ongewone moment van een recordoogst in combinatie met hoge prijzen in Frankrijk om meer mensen bij de sector te betrekken. 

Ze zei dat het jaarlijkse lidmaatschap van de vereniging € 10 bedraagt, met een toeslag van € 0.50 tot € 0.60 per kilogram gemalen olijven, afhankelijk van of de beschermheer meer of minder dan 100 kilogram meebrengt.

"Als de olijven groen zijn, heb je acht tot negen kilo olijven nodig om een ​​liter olijfolie te maken”, zegt ze. ​"De smaak is meestal behoorlijk pittig voor nieuwe olijven. Als de olijven ouder zijn, kost het ongeveer vier tot vijf kilogram om een ​​liter olijfolie te maken. De smaak is zachter dan die van nieuwere olijven.”

"We zijn op zoek naar investeringen in onze fabriek en hopen op steun van de gemeenschap”, aldus Pelissou. ​"Investering in de olijventeelt groeit in de regio. In Callas bijvoorbeeld, heeft een molen die vier generaties lang eigendom was van de familie Bérenguier onlangs geïnvesteerd in meer dan 1,000 olijfbomen. Dit doen ze vanwege de groeiende vraag.”

Volgens deskundigen bezoeken mensen de fabrieken liever vanwege de traceerbaarheid en kwaliteit van de geproduceerde olie dan wat ze in supermarkten kunnen vinden. 

Nu echter De prijzen van olijfolie in de regio hebben recordhoogten bereikt, met prijzen die kunnen oplopen tot €30 per liter voor lokaal geproduceerde producten extra vergine olijfolieis het onduidelijk of hogere prijzen in supermarkten de voorkeur hebben beïnvloed om rechtstreeks bij de fabrieken te kopen.

Een andere verenigingsvoorzitter, Luc Poulain d'Andecy van Promolive, vertelde lokale media dat een liter olie geproduceerd in zijn Caveirac-molen dit oogstseizoen € 3.50 kostte voor elk van zijn leden. ​"Een onverslaanbare prijs”, zegt hij.

"Of er nu meer mensen naar olijfoliefabrieken gaan nu de prijzen voor olijfolie hoog zijn, is niet duidelijk, aangezien de gegevens nog steeds worden verzameld”, aldus Paris. ​"Het kan niet worden ontkend dat er recentelijk een renaissance van de olijfoliesector in Frankrijk heeft plaatsgevonden. Wat echter meer opvalt, is dat steeds meer olijfpersen olijven lijken te accepteren om er olijfolie van te maken.”

"Er zijn inderdaad meer olijfoliepersen dan vijftien jaar geleden, en ze hebben de sector getransformeerd”, voegde ze eraan toe.

Er zijn vorig jaar verschillende nieuwe olijfmolens opgericht en deze lijken goed te floreren. 

De oliemolen van Mas Miger in Alès-Anduze werd in oktober 2023 gelanceerd en heeft al terrein gewonnen. De drie eigenaren investeren €350,000 in de bouw van een nieuw gebouw van 400 vierkante meter en €200,000 in een nieuwe productielijn.

Ondertussen heeft Bernard Saïn in oktober 2023 de enige olijfmolen in de Gironde opgericht. Zijn olijfmolen is dat wel ​"de enige in de regio” en heeft mensen aangetrokken ​"uit de Dordogne, Lot-et-Garonne en kastelen die ze hadden geplant om er mooi uit te zien en die tot nu toe de olijven hadden zien vallen.

"De productie van deze olijfoliemolens vindt voornamelijk plaats in het zuidwesten van Frankrijk”, aldus Paris. ​"Het is echter niet gelokaliseerd. Ze duiken net op en schieten als paddestoelen uit de grond in de hele regio. Hun aantal is verdubbeld, van 105 in 1995 naar 315 vandaag. Ongeveer vijftig daarvan worden gerund door coöperaties, terwijl de rest in particulier bezit is.”

• Le Réveil du Midi
• Objectieve Gard
• De echo