Studie stelt de nauwkeurigheid van dateringsmethoden voor olijfbomen in vraag

nieuwe studies gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Dendrochronologia maakt furore in de datinggemeenschap voor olijfbomen.

Onderzoekers uit de Verenigde Staten, Spanje en Libanon concludeerden dat een olijfboom in Noord-Libanon, die naar schatting ongeveer 1,100 jaar oud is, volgens radiokoolstofdatering de oudste nog levende olijfboom is.

Ze voegden eraan toe dat de meeste olijfbomen waarvan wordt aangenomen dat ze meer dan 1,000 jaar oud zijn, onjuist zijn gedateerd met behulp van minder nauwkeurige methoden.

"De meeste monumentale olijfbomen zijn honderdjarig, maar niet duizendjarig, waarbij zeer oude bomen waarschijnlijk beperkt zijn tot ruige locaties waar bomen een langzame groeisnelheid vertonen”, schreven de onderzoekers.

Sommige wetenschappers en historici zijn echter van mening dat talrijke olijfbomen in het Middellandse-Zeegebied veel ouder zijn. Op de Westelijke Jordaanoever, Kreta, Sicilië or SardiniëOm er maar een paar te noemen, kun je gemakkelijk grote, majestueuze olijfbomen vinden waarvan vaak wordt aangenomen dat ze tussen de 2,500 en 4,000 jaar oud zijn.

Lokale gemeenschappen vereren deze bomen als natuurlijke historische monumenten. Deze eerbied is te danken aan hun diepe en unieke integratie in het sociale, culturele, religieuze en economische weefsel van hun regio.

De belangrijke rol die deze opmerkelijke bomen spelen, kan van invloed zijn op een niet-wetenschappelijke benadering van het bepalen van hun leeftijd. Een boom die 500 jaar oud is, kan bijvoorbeeld gemakkelijk als aanzienlijk ouder worden beschouwd.

De onderzoekers schreven: ​"Uit gepubliceerde leeftijdsschattingen blijkt dat de meeste leeftijden van oude olijfbomen tussen de 200 en 700 jaar liggen.”

Zij beweren dat een van de meest voorkomende misvattingen de omvang van de oudste olijfbomen ter wereld is. Grote, brede stammen, imposante luifels en sterke takken die in willekeurige richtingen uitlopen, geven vorm aan een wild en ongetemd uiterlijk. De fantasie van toeschouwers over de leeftijd van zulke indrukwekkende wezens wordt gemakkelijk geactiveerd.

"Het majestueuze uiterlijk van sommige oude olijfbomen brengt sterke gevoelens over, en het komt nogal eens voor dat monumentale olijfbomen ook worden aangezien voor duizenden jaren oude bomen”, zegt Mauro Bernabei, een dendrochronoloog bij het Trees and Timber Institute van de Italiaanse Nationale Onderzoeksraad (CNR). -IVALSA), verteld Olive Oil Times.

"Voor bijna al deze olijfbomen is dit niet het geval”, voegde hij eraan toe. ​"Dit doet echter op geen enkele manier af aan hun pracht, historisch belang of culturele betekenis.”

Onderzoekers geloven dat olijfbomen langer zouden kunnen leven dan welke andere breedbladige soort dan ook. Deze bomen worden gekenmerkt door brede, platte bladeren die verschillen van de naaldachtige of geschubde bladeren die bij coniferen voorkomen.

"We kennen coniferen die wel 4,000 jaar oud kunnen worden. De bekende Pinus Aristata in Noord-Amerika kan wel 4,800 jaar oud worden. Maar als het om breedbladige bladgroenten gaat, hebben wetenschappers de neiging om duizend jaar als een geschatte limiet te beschouwen,’ zei Bernabei. ​"De in Libanon gedateerde olijfboom bereikt waarschijnlijk de uiterste levensduur van de loofboom.”

"Verschillende factoren bepalen de grootte van een boom”, voegde hij eraan toe. ​"Voorbeelden zijn de omgeving waarin de boom zich bevindt, de bodemvruchtbaarheid, de blootstelling aan de zon of de hoogte van de standplaats, en meer. Van alle factoren die de ontwikkeling van olijfbomen beïnvloeden, is leeftijd degene die er het minst invloed op heeft.”

De historische methode om de ouderdom van bomen te bepalen – het tellen van de ringen in de stam – blijft de meest nauwkeurige manier om de ouderdom van veel soorten te schatten.

"Er zijn citaten hiervan in de Bijbel; Leonardo da Vinci schreef erover; het is eeuwenoude kennis”, zei Bernabei. ​"Alle kinderen krijgen te horen dat één ring voor één jaar de regel is.”

De ontwikkeling van deze ringen en hun aantal en afmeting zijn afhankelijk van vele factoren, waaronder plantensoorten en klimaat.

Boomringen maken wetenschappelijke analyses mogelijk om met enige precisie vast te stellen hoeveel jaren zijn verstreken sinds de geboorte van de boom. Normaal gesproken kan een boomkernoperatie de jaarringen aan het licht brengen en een geloofwaardige schatting van de datum opleveren.

Voor olijfbomen werkt de methode echter niet. ​"Er is een probleem met de olijfboom, omdat de ringen niet duidelijk zichtbaar zijn”, aldus Bernabei. ​"Als je naar olijfhout kijkt, zie je donkere vormen die vaak voor ringen worden aangezien. Zij zijn niet."

Sommige langlevende bomen, zoals coniferen, ontwikkelen duidelijke ringen die direct in verband kunnen worden gebracht met de seizoensveranderingen van winter en zomer.

Veel bomen trekken in de winter al hun vocht terug ter voorbereiding op de naderende temperaturen onder het vriespunt. Dit proces helpt het uitzetten en bevriezen van vloeistoffen te voorkomen, wat anders aanzienlijke schade aan de boom zou kunnen veroorzaken.

Jaar na jaar laat dit zelfbeschermende gedrag een duidelijke indruk achter op het groeiproces van het hout en draagt ​​het bij aan de vorming van ringen.

Olijfbomen – mediterrane planten die gedijen in een warmer klimaat – ondergaan dit proces echter niet. In plaats daarvan kunnen droge seizoenen ringachtige vlekken op de olijfboom achterlaten, die niet bijzonder nuttig zijn om de leeftijd van de boom te bepalen.

"Dit type ring kan iets zeggen over de verschillende momenten van een seizoen dat de boom heeft meegemaakt, maar kan niet veel vertellen over de jaren die voorbijgingen”, aldus Bernabei.

"De enige manier om de ringen in de olijfboom waar te nemen is door dia’s te maken, dus om het houten weefsel op microscopisch niveau te observeren”, voegde hij eraan toe. ​"Maar zelfs in dat geval levert een dergelijke analyse wellicht niet de gewenste resultaten op.”

Andere problemen bij het dateren van de leeftijd van olijfbomen komen voort uit hun vorm. ​"Bij zeer oude bomen is de stamvorm zelden perfect rond”, aldus Bernabei.

"Die bomen hebben prachtige vormen gemaakt van bochten, inkepingen en vervormingen die een duidelijk zicht op de houten ring verhinderen”, voegde hij eraan toe. ​"Deze morfologie maakt het nemen van monsters ook ingewikkeld.”

Bemonstering en ontboren van bomen tot de leeftijd van een boom worden uitgevoerd met gespecialiseerde apparatuur. Het proces omvat het extraheren van nuttig weefsel uit verschillende delen van de boom.

Bernabei citeerde eerder onderzoek op basis van monsters, waaruit bleek hoe verschillende monsters van dezelfde olijfboom voor analyse naar verschillende laboratoria werden gestuurd, wat zeer variabele dateringsresultaten opleverde.

"Er waren geen twee vergelijkbare resultaten, en dat komt door het feit dat de ringen simpelweg niet te zien zijn”, zei hij. ​"Als het om olijfbomen gaat, wordt de bemonstering belemmerd doordat na de eerste buitenlaag van vijf tot tien centimeter het binnenste gedeelte droog en superhard is.”

"De boorapparatuur kan niet verder gaan zonder kapot te gaan”, voegde hij eraan toe. ​"Als je een boormachine gebruikt, ontwikkelt deze zo’n hitte dat zowel het monster als het interne hout verbrandt.”

Eén in Libanon gebruikte methode, oorspronkelijk ontwikkeld door Bernabei, omvat radiokoolstofdatering van olijfboomhout.

Radiokoolstofdateringtechnologie meet de hoeveelheid koolstof-14 in organisch materiaal. Door de resterende hoeveelheid van de radioactieve isotoop van koolstof te vergelijken met het bekende tijdstip van verval, kunnen onderzoekers de leeftijd ervan schatten.

Door deze technieken toe te passen op meerdere monsters van verschillende olijfbomen, Bernabei geschat de leeftijd van drie olijfbomen in de Getsemane-tuin in 2015.

De uitdaging bij het dateren van deze bomen was dat de boomstammen hol waren, waardoor het centrale, oudere hout ontbrak. Als gevolg van deze beperking konden veel meer bomen niet eens worden geanalyseerd.

"Bij verschillende bomen heeft een grote leegte in het midden van de stam ertoe geleid dat deze in verschillende stronken is uiteengevallen, wat het erg moeilijk maakt om de vorm van het basale gebied van elke boom te reconstrueren”, schreef Bernabei. ​"Uiteindelijk konden slechts drie van de in totaal acht olijfbomen met succes worden gedateerd.”

Op basis van zijn jarenlange onderzoek is Bernabei van mening dat het onmogelijk is om de ware leeftijd van 's werelds oudste olijfbomen te kennen.

Hij concludeerde, ​"Een wetenschappelijk verantwoorde schatting van de leeftijd van olijfbomen kan momenteel niet worden vastgesteld.”